ქართული არქიტექტურის ორი ეკლესია

გასპრის წმინდა ნინოს ეკლესია

წმინდა ნინოს სახელობის ეკლესია მდებარეობს ყირიმის ნახევარკუნძულზე, დაბა გასპრაში. ეკლესიის მშენებლობის დამკვეთი იყო საიმპერატორო ოჯახის წევრი – დიდი მთავარი გიორგი მიხეილის ძე რომანოვი, რომელიც დაბადებული იყო კავკასიის სამეფისნაცვლოში, კერძოდ კი თეთრ წყაროში. მას ჰყავდა ორი ქალიშვილი ნინა და ქსენია. ნინა 1905 წელს მძიმედ დაავადდა დიფტერიით და მხოლოდ გერმანიაში სასრაფოდ გაკეთებულმა ოპერაციამ გადაარჩინა გოგონას სიცოცხლე. ამით არის განპირობებული ეკლესიის ქართული არქიტექტურა და წმინდა ნინოს სახელიც.

ეკლესიის პროექტი შექმნა არქიტექტორმა ნიკოლაი კრასნოვმა. მშენებლობა დაიწყო 1906 წლის 14 იანვარს და დასრულდა 1908 წლის დასაწყისში, ხოლო მოპირკეთება და კეთილმოწყობა საბოლოოდ დამთავრდა 1912 წელს. ნიკოლაი კრასნოვი ძალიან ამაყობდა იმით, რომ ეს ეკლესია აშენდა მისი პროექტით და თვლიდა რომ ეს იყო მისი ერთერთი საუკეთესო ნამუშევარი. მისი სიტყვებით წმინდა ნინოს ეკლესიის არქიტექტურის შთაგონების წყარო იყო გელათის ქართული და ახპატის სომხური მონასტრები, თუმცა ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ ეკლესია უფრო ძველ ქართულ არქიტექტურას მოგვაგონებს, ვიდრე სომხურს, თუმცა მაინცდამაინც არც გელათს ჰგავს და არც ახპატს.

ოქტომბრის რევოლუციის და ყირიმში ბოლშევიკური ხელისუფლების დამყარების შემდეგ ეკლესია გადააკეთეს ელექტრო ქვესადგურად. მეორე მსოფლიო ომის დროს ეკლესიის შენობა, როგორც სამრეწველო ობიექტი უნდა გაენადგურებინათ, თუმცა მოასწრეს მარტო ერთი კედლის მცირე დაზიანება. ეკლესიის საბოლოოდ განადგურებას ხელი შეუშალა გერმანული ჯარის სწრაფმა შეტევამ. ომის დასრულების შემდეგ ეკლესიას მოუნგრიეს სამრეკლო და შენობა სხვადასხვა დანიშნულებით გამოიყენებოდა იქვე მდებარე სანატორიუმის მიერ. 1993 წელს ეკლესია გადაეცა მოსკოვის საპატრიარქოს, რომელმაც დაადგა თუნუქის ბოლქვისებური გუმბათი. 2021 წლის მდგომარეობით ხდება ეკლესიის სრული რესტავრაცია და პირვანდელი სახის დაბრუნება.

წმინდა სერაფიმეს სამების მონასტერი

წმინდა სერაფიმეს სამების დედათა მონასტერი მდებარეობს ყაბარდო-ბალყარეთის რესპუბლიკაში. მონასტრის მთავარი ტაძრის მშენებლობა დაიწყო 1895 წელს არქიტექტორ სერგეი სოლოვიოვის პროექტით და დასრულდა 1902 წელს. ტაძარი აშენდა რუსი მემამულის ეკატერინა ხომიაკოვას ინიციატივით და სახსრებით. გაურკვეველია ზუსტად რამ განაპირობა დამკვეთის მოთხოვნა ტაძრის ქართულ საეკლესიო სტილში აშენება.

1928 წელს მონასტერი დაიხურა და სხვადასხვა დროს მის ადგილზე ფუნქციონირებდა ობსერვატორია და სკოლა-ინტერნატი.

1995 წელს დაიწყო მონასტრის აღდგენა და 1998 წელს აღორძინდა სამონაზვნო ცხოვრება. თანამედროვე მდგომარეობის ამსახველი ფოტომასალა იხილეთ ბმულზე:

http://zhurnal.lib.ru/s/shurygin_a_i/troice_serafimov.shtml